03-12-2012
Wysokość opłat ponoszonych przez przedsiębiorców akceptujących płatności bezgotówkowe kształtuje się w Polsce na poziomie najwyższym w Unii Europejskiej. Jest to niewątpliwa przyczyna ograniczonego rozwoju obrotu bezgotówkowego w naszym kraju. Izba Gospodarcza Hotelarstwa Polskiego przy wsparciu innych organizacji wspierących przedsiębiorców (PIPP, POHID, POPIHN) powołała do życia Fundację Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego w listopadzie 2011 roku. Jej celem jest zwiększenie świadomości społecznej w zakresie rozwoju obrotu bezgotówkowego w naszym kraju, poprzez m.in.:
- podejmowanie działań na rzecz systematycznej obniżki prowizji kartowych (INTERCHANGE FEE), które należą do najwyższych w Europie,
- realizację inicjatyw o charakterze informacyjnym oraz edukacyjnym celem minimalizacji barier rozwoju obrotu bezgotówkowego,
- popularyzację korzyści wynikających z upowszechnienia obrotu bezgotówkowego dla wszystkich uczestników rynku.
Poniżej prezentujemy działania nakierowane na wypracowanie dla wszystkich uczestników rynku rozwiązań w zakresie wysokości opłat ponoszonych przez przedsiębiorców akceptujących płatności bezgotówkowe w taki sposób, aby przyczynił się do dynamiczniejszego rozwoju obrotu bezgotówkowego:
1. Prace Zespołu Roboczego ds. Opłaty Interchange, powołanego przez Radę ds. Systemu Płatniczego, organ opiniodawczo-doradczy przy Zarządzie NBP.
W pracach zespołu brali udział przedstawiciele różnych środowisk, kształtujących oraz będących jednocześnie aktywnymi uczestnikami rynku płatności w Polsce. Akceptanci byli reprezentowani m.in. przez FROB. W toku prac Fundacja w oficjalnym stanowisku, zgłosiła szereg istotnych z punktu widzenia przedsiębiorców postulatów, które dotyczyły m.in.:
· Określenia limitu opłaty akceptanta na poziomie 1,6%,
· Czytelnej komunikacji opłaty akceptanta w podziale na opłaty wewnętrzne,
· Braku stosowania blendingu i zasady Honour All Cards,
· Nie wprowadzania dłuższego terminu rozliczania transakcji kartowej,
· Wprowadzenia korzystnych stawek dla mikropłatności,
· Objęcia Programem Redukcji również kart business i corporate.
2. Brak uczestnictwa w pracach zespołu organizacji MasterCard, jako jedynego podmiotu rynku płatności bezgotówkowych.
3. Przyjęcie 30 marca 2012 roku przez Radę ds. Systemu Płatniczego Programu redukcji opłat kartowych w Polsce, z uwzględnieniem uwag zgłaszanych przez FROB.
Ustalenie harmonogramu stopniowej redukcji poziomu opłat jako podstawowego skutku Programu – założenie osiągnięcia poziomu średniej UE dla opłaty interchange (0,7%) do 2017 roku.
4. Zobowiązanie przez NBP wszystkich uczestników rynku biorących udział w pracach Zespołu, jak również organizacji MasterCard, do zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie realizacji założeń Programu do 31 maja 2012 roku.
5. Poparcie Programu przez FROB w oficjalnym stanowisku, ze względu na przekonanie, że kompromis rynkowy to najlepszy możliwy sposób uregulowania problemu zawyżonych opłat kartowych.
6. Poparcie kompromisu wypracowanego przy NBP przez organizację płatniczą Visa. Uzależnienie ostatecznej realizacji Programu od decyzji MasterCard w tej sprawie.
7. Aktywne działania NBP mające na celu skłonienie organizacji Mastercard do zajęcia pozytywnego stanowiska w sprawie realizacji Programu. Zaproszenie m.in. Javiera Pereza, szefa MasterCard Europe na spotkanie z przedstawicielami Banku Centralnego.
8. Wielokrotne apele FROB do MasterCard o odpowiedzialne zachowanie i poparcie ustaleń zaakceptowanych przez pozostałych uczestników rynku podczas prac przy NBP.
9. Decyzja organizacji MasterCard o obniżeniu stawek interchange dla mikropłatności – do 20 zł.
10. Przygotowanie przez FROB folderu informacyjnego, skierowanego do akceptantów, dotyczącego problematyki obrotu bezgotówkowego oraz opłaty interchange.
Oficjalne ogłoszenie przez MasterCard 1 czerwca 2012 roku braku poparcia dla Programu redukcji opłat kartowych, wypracowanego przy NBP. Organizacja ogłosiła, że wprowadzi obniżki prowizji poprzez jednostronną decyzję od stycznia 2013, ale nie będą one tak znaczące jak zakładał to Program i obejmują jedynie część kart.
11. Uznanie przez FROB w oficjalnym stanowiskudecyzji MasterCard o nieprzystąpieniu do realizacji Programu, za potwierdzającą brak zrozumienia organizacji dla budowania zrównoważonego rynku płatności w Polsce.
12. Złożenie przez FROB, jako pierwszy podmiot, 18 czerwca 2012 w Ministerstwie Finansów projektu nowelizacji Ustawy o usługach płatniczych, dotyczącego regulacji problemu zawyżonych opłat kartowych w Polsce.
Kluczowe zapisy nowelizacji zakładają:
· Obniżenie wysokości opłaty interchange oraz ustalanie jej maksymalnej przez Ministra Finansów po konsultacji z KNF,
· Zwiększenie transparentności opłat – obowiązek ujawniania ich struktury przez agentów rozliczeniowych.
Przed złożeniem projektu nowelizacji w Ministerstwie Finansów, FROB przygotował analizę konstytucyjności proponowanych zapisów, w trosce o tworzenie prawa zgodnego z dotychczas obowiązującym porządkiem ustawowym.
13. Ogłoszenie przez organizację Visa wprowadzenia stałych stawek opłat interchange dla płatności publiczno-prawnych od listopada 2012 roku. Stawki miałyby wynosić 0,2 zł dla płatności kartą debetową oraz 0,3 zł dla kart kredytowych. Przy uwzględnieniu średnich wysokości tego rodzaju opłat, zaproponowane przez Visa stawki zbliżone są do poziomu interchange dla operacji transgranicznych (0,2 - 0,3%).
14. Podjęcie przez NBP ponownej próby wdrożenia Programu redukcji opłat kartowych poprzez zachęcenie poszczególnych uczestników rynku do realizowania jego postanowień na podstawie dobrowolnych, jednostronnych deklaracji. Informację o podjęciu takiej inicjatywy przekazano w komunikacie po posiedzeniu Rady ds. Systemu Płatniczego, 29 czerwca 2012 roku. Zobowiązanie podmiotów rynkowych do zgłaszania jednostronnych deklaracji o przystąpieniu do Programu do 16 lipca 2012 roku.
15. Poparcie działania NBP przez FROB, z jednoczesnym zaznaczeniem w wydanym stanowisku, że w związku z pierwotnym brakiem poparcia dla Programu przez MasterCard oraz brakiem szans na zmianę stanowiska organizacji w tej kwestii, konieczne jest jak najszybsze przyjęcie regulacji ustawowej dotyczącej opłat.
16. Przygotowanie poselskiego projektu nowelizacji Ustawy o usługach płatniczych przez posłów PSL.
17. Wprowadzenie przez PKN ORLEN w okresie wakacyjnym weekendowych obniżek cen paliw na swoich stacjach dla płacących gotówką, w celu zwrócenia uwagi na problem zawyżonych opłat od akceptacji kart płatniczych.
18. Udział FROB w konferencji: Ekonomiczna strona biznesu kartowego – Sesja XVIII w cyklu „Polskie Karty i Systemy”. Prezentacja – „Rozwój obrotu bezgotówkowego w Polsce oczami akceptanta”
17 lipca 2012 roku w związku z niewystarczającym poparciem instytucji finansowych dla Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce, przekreślona została możliwość na zrównoważenie rynku i urealnienie kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców w związku z akceptacją kart w drodze kompromisu.
W tej sytuacji jedyną drogą umożliwiającą doprowadzenie do obniżek opłat pozostało przyjęcie odpowiedniej regulacji ustawowej, której przygotowanie wymaga bezpośredniego zaangażowania Ministerstwa Finansów.
Takie rozwiązanie, jako najlepsze możliwe w zaistniałej sytuacji, wskazał Narodowy Bank Polski w wydanym 17 lipca 2012 roku komunikacie. Poza koniecznością redukcji opłat wskazano w nim na potrzebę zwiększenia transparentności ich ustalania oraz na możliwość powstania w najbliższym czasie nowego systemu płatniczego, który zwiększyłby konkurencyjność rynku.
19. Poparcie przez FROB w oficjalnym stanowisku, dążenia NBP do uregulowania kwestii zawyżonych opłat interchange w drodze regulacji ustawowej.
20. Zwrócenie się przez FROB do Prezesa Rady Ministrów z prośbą o przyspieszenie prowadzonych przez Radę Ministrów prac legislacyjnych, regulujących kwestię opłat ponoszonych przez przedsiębiorców w związku z akceptacją kart płatniczych.
21. Przygotowanie poselskiego projektu nowelizacji Ustawy o usługach płatniczych przez posłów Solidarnej Polski.
22. Przygotowanie poselskiego projektu nowelizacji Ustawy o usługach płatniczych przez posłów PiS.
23. Przygotowanie poselskiego projektu nowelizacji Ustawy o usługach płatniczych przez posłów Ruchu Palikota.
24. Udział FROB w konferencji: II Spotkanie Branży Petrochemicznej – Polski Rynek Paliw. Prezentacja –„Wysokość opłat kartowych ogranicza rentowność branży paliwowej”
Zasygnalizowanie przez Parlament Europejski możliwości rozwiązania problemu zawyżonych opłat od transakcji bezgotówkowych na poziomie Unii Europejskiej. Według projektu, maksymalne stawki opłaty interchange miałyby zostać ustalone przez Komisję Europejską – tak jak miało to miejsce w przypadku usługi roamingu w telefonii komórkowej. Informację o planie takiego rozwiązania podał m.in. Dziennik Gazeta Prawna.
25. Przygotowanie przez FROB i złożenie 20 września br. w Ministerstwie Finansównowego projektu nowelizacji Ustawy o usługach płatniczych w zakresie regulacji opłat pobieranych od przedsiębiorców za akceptację kart płatniczych. Kluczowe zapisy projektu nowelizacji dotyczą:
26. Uczestnictwo Prezesa FROB w panelu dyskusyjnym poświęconym problematyce interchange oraz rozwoju obrotu bezgotówkowego w ramach II Europejskiego Kongresu Małych i Średnich Przedsiębiorstw.
· Określenia sumy opłat pobieranych od agentów rozliczeniowych przez banki i organizacje płatnicze lub sumy opłat nakładanych na akceptanta przez agenta rozliczeniowego (skorygowanych o marżę agenta) na poziomie nie wyższym niż 0,5 proc. od wartości pojedynczej transakcji dla tzw. systemu czterostronnego (bank – agent rozliczeniowy – akceptant – klient); w Polsce dotyczy to organizacji Visa i MasterCard,
· Przyjęcia poziomu maksymalnie 2 proc. od wartości pojedynczej transakcji dla kart w tzw. systemach trójstronnych (rolę podmiotu rozliczającego transakcje pełni wystawca karty); w Polsce dotyczy to systemów American Express i Dinners Club,
· Nałożenia obowiązku przekazania przez agenta rozliczeniowego akceptantowi (na jego żądanie) informacji dotyczącej wysokości poszczególnych składowych całkowitej opłaty wraz ze wskazaniem podmiotów je pobierających (tzw. transparentność opłat),
· Określenia w umowie z akceptantem – jeszcze przed jej zawarciem – przyjęcia których kart akceptant będzie mógł odmówić (ograniczenie tzw. zasady Honour All Cards), ze względu na różne poziomy opłaty Interchange dla poszczególnych kart,
· Ustalenia grzywny na poziomie 5 mln zł, w przypadku złamania wyżej przedstawionych założeń ustawowych.
27. Poinformowanie przez FROB w czasie konferencji prasowej o trwającym badaniu przedsiębiorców prowadzonym przez Fundację we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim oraz Wydziałem Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. Celem badania było przeprowadzenie analizy porównawczej kosztów akceptacji gotówki oraz kart płatniczych. Kierownictwo nad badaniem objął dr Jakub Górka.
28. Uczestnictwo FROB w konferencji „Rynek akceptacji kart motorem obrotu bezgotówkowego w Polsce” – Sesja XIX w cyklu „Polskie Karty i Systemy”oraz w „IV Warsaw International Banking Summit”.
29. Przyjęcie przez senacką Komisję Budżetu i Finansów Publicznych projektu nowelizacji ustawy o usługach płatniczych w zakresie określenia maksymalnych stawek interchange w Polsce. Zgodnie z proponowanymi zapisami stawka ma stopniowo spadać, aż do osiągnięcia poziomu 0,5% w 2016 roku.
30. Organizacja przez FROB I Ogólnopolskiego Kongresu Płatności Bezgotówkowych. Patronat nad wydarzeniem objął Narodowy Bank Polski, 3 Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego oraz Komisja Europejska – w ramach inicjatywy „Europejski Tydzień MŚP”. W trakcie kongresu dr Jakub Górka z Wydziału Zarządzania UW zaprezentował wyniki unikalnego na skalę europejską badania przedsiębiorcówdotyczącego kosztów akceptacji kart płatniczych i gotówki.
31. Konferencja Central European Electronic Card 2012w Warszawie w grudniu. Zaakceptowanie, podczas 23 posiedzenia Senatu, projektu ustawy o zmianie Ustawy o usługach płatniczych przygotowanego przez Komisję Budżetu i Finansów Publicznych. Zakłada on stopniowe obniżanie stawki Interchange do 2016 roku, kiedy ma ona wynieść 0,5% wartości transakcji. Jak uzasadnił Leszek Czarnobaj – Senator PO, kierujący pracami nad ustawą, ewolucyjny charakter zmian ma pozwolić wszystkim podmiotom na dostosowanie się do nowych warunków rynkowych.
32. Dokonanie przez organizacje Visa i MasterCard symbolicznych korekt w cennikach prowizyjnych. W efekcie obniżenie średniej wysokości opłaty interchange w Polsce do poziomu ok. 1,3%.
33. Zainicjowanie przez FROB kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do konsumentów „Na wysokich kosztach karty traci każdy – również TY!”
34. Opublikowanie raportu z badaniaakceptacji gotówki i kart płatniczych wśród polskich przedsiębiorców.
35. Rozwój kampanii „Na wysokich kosztach karty traci każdy – również TY!”i jej wsparcie m.in. przez PKN Orlen, sieci Kaufland i Żabka oraz salony meblowe IKEA.
36. Skierowanie senackiego projektu nowelizacji ustawy o usługach płatniczych do dalszych prac parlamentarnych przez sejmową Komisję Ustawodawczą.
37. Uruchomienie przez PKO BP systemu płatności mobilnych IKO, jako alternatywy dla płatności kartowych.